Piše: Dejan Vuković
Odmah da odgovorim na naslovno pitanje: pod dejtonskim uslovima i na način definisan ustavima BiH i Republike Srpske, jeste. Evo i zašto.
Dejtonskim sporazumom i Ustavom Bosne i Hercegovine Republika Srpska je entitet u BiH, njen sastavni i neotuđivi dio. Kao takva, Republika Srpska čini Bosnu i Hercegovinu, te bi njenim ugrožavanjem, formalno i faktički, bila ugrožena i cijela Bosna i Hercegovina. S druge strane, ako bi Republika Srpska odlučila da jednostrano napusti Bosnu i Hercegovinu ona bi dovela u opasnost same osnove Dejtonskog sporazuma i većina zemalja garanata Dejtonskog sporazuma ne bi više garantovala postojanje Republike Srpske i njena sama egzistencija bi bila ozbiljno ugrožena.
S druge strane, Bošnjacima treba civilizovana Republika Srpska koja, prije svega, poštuje svoj sopstveni ustav i koja garantuje svim svojim građanima, kao i samim Bošnjacima, sva ona prava koja su predviđena njenim ustavom. Kao ravnopravan narod, odnosno kao punopravni građani Republike Srpske, Bošnjaci mogu i trebaju da utiču na njen razvoj, da je determinišu i da Republiku Srpsku koriste kao mehanizam zaštite od unitarizacije Bosne i Hercegovine. Šta god ko mislio, centralizacija i unitarizacija, odnosno sarajevizacija Bosne i Hercegovine najviše štete nanosi samim Bošnjacima, budući da se time ne samo pravi otklon Srba i Hrvata od BiH, a što svakako ugrožava njeno funkcionisanje, nego i većina Bošnjaka koji ne žive u Sarajevu takođe ne žele strogo centralizovanu državu u kojoj će se sve odluke donositi u njenom glavnom gradu. Praksa centralizacije, odnosno beogradizacije nimalo dobra nije donijela niti Srbiji u kojoj se neprestano odvija proces odliva stanovništva iz svih dijelova zemlje u Beograd, a što ima katastrofalne demografske, ekonomske, kulturne i, uopšte, političke posljedice po Srbiju. Na isti način bi sarajevizacija Bosne i Hercegovine ugrozila sve narode u BiH, a posebno bošnjački koji bi veoma brzo faktički bio sveden na sarajevski pašaluk dok bi ostatak zemlje bio praktično pust.
Republika Srpska je glavna brana Bošnjacima od stigme islamske države
Sljedeće: Republika Srpska služi Bošnjacima da cijelom svijetu poruče da njihov cilj nije bilo kakva islamska država u srcu Evrope, da su oni tolerantni i otvoreni, da prihvataju zapadne vrijednosti koje se tiču vladavine prava, poštovanja ustava i kulturne otvorenosti. Republika Srpska i Srbi uopšte spriječavaju da BiH i Bošnjaci postanu evropska Palestina, izolovani rezervat u kojem bi vladala posebna pravila igre u Evropi i koji bi, objektivno, imao za posljedicu da građani BiH postanu građani drugog i trećeg reda u Evropi. Takva BiH, kao i većina normalnih, razumnih i miroljubivih Bošnjaka, ubrzo bi postala plijenom islamskih ekstremista koji bi preko BiH pokušavali da se rašire po cijeloj Evropi a što bi sve skupa imalo poguban i raziran uticaj po bošnjački identitet i kulturu koji su vijekovima odlikovani tolerancijom, značajnom liberalnošću u odnosu na konzervativni islam i civilizacijskim opredjeljenjem ka Evropi.
Takođe, ako suštinski prihvate Republiku Srpsku u njenim dejtonskim okvirima, Bošnjaci imaju puni legitimitet da traže autonomiju za svoje sunarodnike u Sandžaku u okviru Srbije, odnosno da sa njima uspostavljaju specijalne i paralelne veze po uzoru na specijalne i paralelne veze Srbije i Republike Srpske. To svakako jeste u bošnjačkom nacionalnom interesu, baš kao što su uopšte dobre veze između Bošnjaka i Srba, Bosne i Hercegovine i Srbije, u najvećem mogućem interesu oba naroda i obje države. To ne vide samo slijepci i zlonamjernici.
Imajući sve navedeno u vidu, potrebno je danas više nego ikad pametnih, mudrih, razboritih i dobronamjernih glava i u Srba i u Bošnjaka da se prevaziđu na miran i pametan način izazovi koji su pred oba naroda, odnosno da se izbjegnu novi sukobi koje velike sile ponovo generišu na ovom prostoru. Samo mir i saradnja mogu donijeti slobodu i prosperitet i Bošnjacima i Srbima, a ratovi bi uništili i ono malo supstance što je ostalo kod oba naroda nakon svih ovih nesrećnih godina i decenija.
